GES teşviklerinde yerlilik oranı artırıldı

Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı tarafından hazırlanan Yatırımlarda Devlet Yardımları Hakkında Kararın Uygulanmasına İlişkin Tebliğ'de Değişiklik Yapılmasına Dair Tebliğ, Resmi Gazete'de yayımlandı. Tebliğe göre, güneş enerjisine dayalı elektrik üretimi yatırımları kapsamında yurt dışından temin edilecek güneş paneli ve güneş paneli taşıyıcı konstrüksiyon sistemleri ile 28 Şubat 2025'ten önce tamamlama vizesi müracaatında bulunulacak teşvik belgeleri kapsamındaki yatırımlar için olanlar hariç, üretim süreci ingot dilimleme aşamasından veya öncesindeki bir aşamadan başlayarak yurt içinde üretilmiş güneş hücreleri kullanılmadan üretilen güneş panelleri "teşvik belgesi kapsamında değerlendirilmeyen harcamalar" kapsamına alındı.

Türkiye sanayisinin rekabetçi yapısının sağlamlaştırılması ve yeşil mutabakat sürecine uyum kapsamında ülkemiz için kritik öneme sahip olan yatırım konularının başında yenilenebilir enerji projeleri yer alıyor. Bu sebeple Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı tarafından öncelikleri arasında olan sektörlere önemli derecede destek ve teşvikler sağlanıyor.

STRATEJİ SONUÇ VERDİ

2022 Şubat ayında gerçekleştirilen düzenleme ile öz tüketime konu yenilenebilir enerji santrallerini daha fazla desteklemek adına 1. 2. 3. ve 4. bölgelerde yapılan yatırımlar 4. bölge teşvikleriyle, 5. ve 6. bölgelerdeki yatırımlar ise kendi bölgelerinden destekleniyor.

Türkiye’de 2022 Ocak ayı sonunda 7 bin 881 MW kurulu gücünde 8 bin 482 güneş enerjisi santrali bulunmaktayken, bu yatırımlar ivme kazanarak 2024 Ağustos ayı sonu itibarıyla 29 binin üzerinde güneş enerjisi santralinde 18 bin 435 MW düzeyinde kurulu kapasiteye ulaştı. Bu süre zarfında yüzde 130 artan kapasiteyle uygulanan stratejinin önemli bir sonuç verdiği görülüyor.

Küresel güneş enerjisi yatırım potansiyeline bakıldığında ise 2023-2028 arasında 2 bin 300 GW yeni güneş enerjisi santral kapasitesinin devreye girmesi bekleniyor. Bu kapasitenin yaklaşık 300 GW’ının Amerika’da, 300 GW’ının Avrupa’da faaliyete geçmesi bekleniyor. Böylece güneş enerjisi santrallerinin küresel ölçekte yenilenebilir enerji kurulu gücü içerisindeki payının yüzde 37 seviyesinden yüzde 50’nin üzerine çıkacağı öngörülüyor.

YATIRIMLARA DESTEK

Türkiye’nin gerek arz güvenliğinin sağlanması gerekse ileriye yönelik olarak küresel ölçekte güçlü büyüme potansiyeli olan sektörde önemli bir oyuncu olarak yoluna devam etmesi açısından bu alanda teknolojik yatırımların devamlı olarak desteklenmesi kritik öneme sahip. 

Türkiye güneş enerjisi sektör gelişimin ilk dönemlerinde özellikle güneş paneli üretimi ülkemizde yoğun biçimde desteklenmiş ve hedeflenen üretim kapasitelerine halihazırda ulaşıldı. Türkiye’de güneş enerjisi teknolojilerinde geriye entegrasyonun sağlanması, rekabetçiliğin artırılması ve arz güvenliğinin sağlanması adına ülkemizde özellikle katma değerli güneş hücresi üretiminin artırılması stratejik hedefler arasında ön plana çıkıyor. Bu minvalde hücre üretiminin Türkiye’de gelişiminin sağlanması amacıyla ingot dilimleme aşaması veya öncesindeki bir aşamadan başlayarak gerçekleştirilecek üretim kapsamında şimdiye kadar 6,45 GW/yıl kapasiteye sahip 4 farklı üretici şirketin yatırımına destek sağlandı. Yakın zamanda bu tesislerin tam kapasite ile devreye girmesi bekleniyor.  

RESMİ GAZETE’DE YAYIMLANDI

Buna ek olarak kısa süre önce duyurulan en kapsamlı teşvik paketi olan HIT-30 programının ilk ve en önemli çağrı konularından biri de güneş hücresi üretimi oldu. Gerek yurtiçi gerekse yurtdışı yatırımcıların sektöre olan ilgileri sebebiyle katma değerli hücre üretimi kapasitesinin orta vadede 20 GW/yıl seviyesine çıkabileceği öngörülüyor.

Söz konusu stratejiye uyum noktasında güneş enerjisi santrali yatırımlarında teşvik belgesi düzenlenmesine ilişkin kapsam 25 Eylül 2024 tarihinde Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren 2024/3 sayılı Tebliğ ile yeniden düzenlendi. Böylece, “Güneş enerjisine dayalı elektrik üretimi yatırımları kapsamında yurt dışından temin edilecek güneş paneli ve güneş paneli taşıyıcı konstrüksiyon sistemleri ile 28 Şubat 2025 tarihinden önce tamamlama vizesi müracaatında bulunulacak teşvik belgeleri kapsamındaki yatırımlar için olanlar hariç olmak üzere üretim süreci ingot dilimleme aşamasından veya öncesindeki bir aşamadan başlayarak yurt içinde üretilmiş güneş hücreleri kullanılmadan üretilen güneş panelleri” desteklenmeyecek yatırım konuları arasına alındı.

YATIRIMLARDA YENİ İSTİSNA

2024/3 sayılı Tebliğin yürürlük tarihinden (24/08/2024) önceki müracaatlar kapsamında yapılacak yatırımlarda tebliğ değişikliklerine konu kapsam uygulanmayacak, önceki teşvik kapsamı ve uygulama devam ettirilecek.

2024/3 sayılı Tebliğin yürürlük tarihinden sonra teşvik belgesine müracaatta bulunulan yatırımlardan, yatırımlarını tamamlayarak 28 Şubat 2025 tarihinden önce tamamlama vizesi başvurusunda bulunanlar için yerli hücre kullanma zorunluluğu aranmayacak.

Tebliğin yürürlük tarihi ve sonrasında yapılan lisanslı ve lisanssız faaliyet kapsamında güneş enerjisine dayalı elektrik enerjisi üretimine yönelik müracaatlara istinaden düzenlenecek yatırım teşvik belgelerinde, yatırımcıların kullanılacak panelin niteliğine ilişkin yükümlülüklerini ifade eden bir özel şart yer alıyor. 28 Şubat 2025 tarihine kadar yatırım tamamlama vizesine başvurabilecek yatırımcılar teşvik belgesi kapsamında yurt içinde üretilmiş güneş paneli kullanmaları kaydıyla destekleniyor. Yatırım tamamlama vizesi başvurusunda bulunamayacak yatırımcılar ise yurt içinden temin edecekleri güneş panelinde, ingot dilimleme aşamasından veya öncesindeki bir aşamadan başlayarak yurtiçinde üretilen güneş hücresi kullanılmış olması halinde desteklerden yararlanabilecek.

2024/3 sayılı Tebliğin yürürlük tarihinden önceki müracaatlara istinaden düzenlenen veya düzenlenecek yatırım teşvik belgeleri kapsamında, Tebliğin yürürlük tarihi sonrasında güç artışına veya proje tadilatına istinaden yapılacak panel güç değişimine ilişkin taleplerden uygun görülenlere, Tebliğ değişikliği ile getirilen yükümlülükler çerçevesinde izin verilecek. Bu kapsamdaki yatırımlarda kullanılan panellerin üretiminde ingot dilimleme aşamasından veya öncesindeki bir aşamadan başlayarak yurt içinde üretilmiş güneş hücreleri kullanılmamış olması halinde 2024/3 sayılı tebliğ koşullarıyla 28/02/2025 tarihine kadar tamamlanma vizesi başvurusunda bulunması şartı aranacak.

Güneş enerjisi santral yatırımları için düzenlenen yatırım teşvik belgelerinde, yatırım bütünlüğü açısından, belge ekinde yer alan makine-teçhizat listelerinde yatırımın kapasitesine uygun nitelik ve miktarda güneş panelinin yer alması ve teşvik belgesi kapsamında ilgili mevzuatı çerçevesinde temini esas alınacak. Bu nedenle, güneş paneli dışında yalnızca güneş enerjisi santral yatırımı için gerekli diğer makine ve teçhizat için yatırım teşvik belgesi düzenlenmeyecek.

Güneş enerjisine dayalı elektrik üretimi yatırımları kapsamında yurt dışından temin edilecek güneş paneli ve güneş paneli taşıyıcı konstrüksiyon sistemlerinin desteklenmeyecek yatırım konuları içerisinde yer alması hususunda bir değişiklik bulunmadığından, bundan sonraki süreçte de aynı uygulama devam edecek.