Yakutiye: ‘Tarih Üzerinde Yükselen Şehir’

Doğu Anadolu Bölgesi’nin en eski yerleşim yerlerinden biri olan Erzurum’un Yakutiye İlçesi’nde tarihi eserlerin ortaya çıkarılması için Belediye Başkanı Ali Korkut’un ‘Tarihin üzerinde Yükselen Şehir’ sloganıyla başlattığı çalışmalar başarıya ulaştı.

Üç Kümbetler, Muratpaşa, Yakutiye Medresesi ve İstanbulkapı’da uygulanan projelerle yaklaşık 170 bin metrekare alan üzerinde 800 civarında bina yıkıldı. Yaklaşık 111 milyon lira harcanan projeler sayesinde kötü yapılaşma arasında kalan, harabeye dönen, çevreyle bağı kesilen, insana kapalı tarihi eserler gün yüzüne çıkarıldı.

Yakutiye Belediye Başkanlığı görevine 30 Mart 2009 seçimleri sonrası başlayan Başkan Ali Korkut, tarihi ilçede etrafı ur gibi kötü yapılarla sarılan eserleri ortaya çıkarmak için kolları sıvadı. Bir çok medeniyete ev sahipliği yapan ilçede kaybolan tarihi gün yüzüne çıkarmayı hedefleyen Başkan Ali Korkut, ‘Tarihin Üzerinde Yükselen Şehir’ sloganıyla ilk çalışmayı ağaçlar arasında kaybolan Yakutiye Medresesi ve Lalapaşa Camii’nde başlattı.

Başkan Ali Korkut’un bizzat içerisinde olduğu projeyle dört bir yanı ağaçlarla çevrilen Yakutiye Medresesi’nin etrafı temizlendi. Alandaki ağaçlar sökülerek başka parklar ve alanlara dikildi. 2.1 milyon liralık kamulaştırmayla Yakutiye Medresesi ve Lalapaşa Camii’ni içinde taşıyan alan genişletildi. 11 bin metrekare taş döşeme, 9 bin metrekarelik yeşil alan oluşturuldu. Çevre ve peyzaj düzenlemesi için 3 milyon lira harcandı. 2010 yılında startı verilen proje 2011 yılında tamamlandı. Yakutiye Belediyesi, tarihi alanın hemen yakınındaki Cennet Çeşmesini de ortaya çıkarmayı başardı. Yakutiye Kent Meydanı ismi verilen çalışma vatandaşların da beğenisini kazandı. Yakutiye Kent Meydanı aynı zamanda Erzurum'un ilk kent meydanı olma özelliği taşıyor.

İlçedeki tarihi operasyonlarından ilkini başarıyla tamamlayan Yakutiye Belediye Başkanı Ali Korkut, bu kez Selçuklular dönemine ait Üç Kümbetler için çalışma başlattı. ‘Üç Kümbetler Cazibe Merkez Projesi’ne start veren Başkan Korkut, yaklaşık 150 bin metrekare alan üzerindeki arsadaki binaları kamulaştırdı. Hak sahiplerine yaklaşık 100 milyon lira ödenirken, bölgede bulunan 780’in üzerinde binayı yıktırdı. Alanda 26 adet tarihi ve sivil mimari örneği gün yüzüne çıkartıldı. Projeyi uygularken bir çok engelle karşılayan Başkan Ali Korkut, tarihi alanı ortaya çıkaracak çalışmanın uygulama projesini 2017 yılı sonunda kuruldan geçirebildi. 2018 yılı itibariyle tarihi konaklar restore edilirken, butik oteller ile müze binası inşaatı yükselmeye devam ediyor. Bölgede inşa edilecek kültür merkezinin yapımına ise 2019 yılında başlanacak.

Kötü yapıların alandan uzaklaştırılmasıyla tarihi eserler gün yüzüne çıkarıldı. Üç Kümbetler Proje ile gün yüzüne çıkan eserler şunlar;

Emir Şeyh Cami yanındaki Çeşme: Erzurum Valisi Hacı Abdullah Paşa tarafından yaptırılmıştır. 18. yüzyıl.

Emir Şeyh Camii: Üzerinde kitabe bulunmamaktadır. Camii mimari özelliklerine göre 18. Yüzyılla tarihlendirilmiştir.

Gürcü Mehmet Paşa Camii: Cami giriş kapısı üzerinde bulunan kitabesine göre 1648’de Erzurum Valisi Gürcü Mehmet Paşa tarafından yapılmıştır.

Üç Kümbetler (Kare Kümbet): Üç Kümbetlerin batısındaki 4. Kümbettir. Kesin tarihi bilinmemekle birlikte 13. Yy. uygun düşmektedir.

Üç Kümbetler (anonim Kümbet): Üç Kümbetin güneyinde bulunmaktadır. Kesin tarihi bilinmemektedir. Üslup özellikleri bakımından 14. Yy. başlarına uygun düşmektedir.

Emir Saltuk Kümbeti: Saltuklu Atabeylerinden İzzeddin Saltuk’a ait olduğu kabul edilmektedir. Kümbetin 13. Yy. ikinci yarısına ait olduğu düşünülmektedir.

Üç Kümbet Anonim kümbeti: Kitabesi yoktur. Üslup özelliklerinden dolayı 14. Yy. tarihlendirilmiştir.

Mehdi Abbas Türbesi: Kitabesi bulunmayan türbenin 15. Yy. tarihlendirilmesi uygun düşmektedir.

Rabia Hatun (Rabia Ana) Türbesi: Kitabesi olmayan kümbetin üslup özelliklerinden dolayı 14. Yy. ilk yarısına tarihlendirilmektedir.

Saray Hamamı: Hamamın giriş kapısı üzerinde yer alan kitabeye göre Derviş Ağa tarafından 1707 yılında yapılmıştır.

Emir Şeyh Türbesi: Ketencizade Rüştü’nün belirttiğine göre türbe, 575 senesinde, Saltukoğlu Sultan Mehmet Kızılarslan zamanında inşa edilmiştir.

İlçedeki tarihi eserleri bir bir ortaya çıkaran Başkan Ali Korkut, bu kez hedefini Sultan Abdülaziz zamanında inşa edilen İstanbulkapı’ya çevirdi. Erzurum Kongresi için kente gelen Atatürk’ün karşılandığı ve son yıllarda ilgisizlik yüzünden bağımlıların mekanı olan tarihi İstanbulkapı’yla ilgili proje hazırlayan Başkan Korkut, ‘Tarihe, kültür mirasına böyle sahip çıkılır’ dedirtti. Tarihi bina restore edilirken çevre düzenlemesi ve peyzajı için yaklaşık 3,5 milyon lira harcandı. Bağımlıların mekanı olan, yer yer yıkılan İstanbulkapı restore edilerek yok olmaktan kurtarıldı. Yapılan düzenleme ve peyzaj çalışmalarının ardından eser yerli ve yabancı turistlerin ilgisine açıldı.

Başkan Ali Korkut, son olarak tarihi Muratpaşa Camii, Ahmediye Medreresi ve Muratpaşa Hamamı’nı ortaya çıkarmak için çalışma başlattı. Bölgede tarihi eserleri ur gibi saran 19 bina 3 dükkanı 5 milyon lira karşılığında kamulaştırılarak alandan uzaklaştırıldı. Proje ile yapılan rekreasyon ve çevre projesine 2,5 milyon lira harcandı. Yaklaşık 7,5 milyon lira ödenen tarihi alan kent meydanına dönüştürüldü.

Muratpaşa Kent Meydanı, Yakutiye'nin ardından şehrin ikinci kent meydanı oldu.

Yakutiye'yi tarihin üzerinde yükseltmek için projeler yürüten Belediye Başkanı Ali Korkut, tıpkı batı ülkelerinde olduğu gibi tarihi eserlerin yaşatılması, insana açılmasını hedeflediğini söylüyor. Ali Korkut, "Mesleğim mimarlık ve restoretörlük, tarihi eserlerin kıymetini iyi biliyorum. Ülkeler ve şehirler için tarihi eserlerin öneminin farkındayım. Bu nedenle bize kadar kimsenin umursamadığı tarihi eserlerimizi gün yüzüne çıkarmak için çalışıyorum. 400 civarında tarihi eserin var olduğu Erzurum'da 300 eser Yakutiye ilçemiz sınırları içerisinde. Gün yüzüne çıkardığımız eser sayısı 34. Bunun için söylemeliyim ki, daha yolun başında sayılırız. Yakutiye ve Muratpaşa kent meydanı, İstanbulkapı projesini tamamladım. Üç Kümbetler projemiz yürüyor. İnşallah 2019 yılında proje tamamlanma aşamasına gelecektir. Hayalim ve ütopyam Prag'da, Viyana'da, Venedik'te olduğu gibi Erzurum'un tarihi eserleriyle ön plana çıkmasıdır. Erzurum aynı zamanda bölgenin kültür merkezi olmalıdır. Erzurum merkezli çevre illeri içine alan bir program oluşacaktır. Tarih ve kültür değerlerimizin içerisinde olduğu bir destinasyon, şehir ekonomisinin de bir anlamda kurtuluşuna yol açacaktır" dedi.