Müslüman Dini Liderler Zirvesi’ başladı…

Diyanet İşleri Başkanlığı tarafından düzenlenen ‘I. Asya ve Pasifik Ülkeleri Müslüman Dini Liderler Zirvesi’ İstanbul’da başladı. İstanbul Conrad Otel’de Diyanet İşleri Başkanı Prof. Dr. Mehmet Görmez’in katılımıyla açılışı gerçekleştirilen zirve, ‘Kesret İçinde Vahdet: “Hikmet ve Barış’ı Birlikte Düşünmek’ başlığı altında toplandı.

Dış İlişkiler Genel Müdürlüğünce düzenlenen ve dört gün sürecek zirvenin açış konuşmasını yapan Diyanet İşleri Başkanı Görmez, sözlerine başlamadan önce Ankara’da meydana gelen terör saldırısında hayatını kaybedenlere rahmet dileyerek katılımcıları Fatiha okumaya davet etti. 

Menfur saldırıda hayatını kaybedenlerin yakınlarının acılarını yürekten paylaştığını ifade eden Başkan Görmez, “Başkanlığımızın tarihinde çok önem verdiğimiz bu toplantıyı milletimizin çok ama çok acı bir zamanında icra ediyoruz. Ankara’da hunharca katledilen insanlarımızın acısının yüreklerimizi yaktığı bu günlerde her birimizin buradaki varlığını onlara birer rahmet duası olarak gönderiyoruz. Ve izninizle her birinizi onlara birer Fatiha okumaya davet ediyorum” dedi.

‘Dili, dini, rengi ne olursa olsun terör şebekelerinin ve ruhlarını, akıllarını ve bedenlerini bu şebekelere satmış katillerin emellerini boşa çıkaralım’ çağrısı yapan Başkan Görmez, “Bu vesileyle milletimizin her ferdini bu acıyı yaşayan kardeşlerimize ve onların yakınlarına sahip çıkmaya acı ve kederlerini yürekten paylaşmaya davet ediyorum. Gelin, dili, dini, rengi ne olursa olsun terör şebekelerinin ve ruhlarını, akıllarını ve bedenlerini bu şebekelere satmış katillerin emellerini boşa çıkaralım. Onların bu topraklara kin, öfke, nefret, fitne ve fesat tohumları ekmelerine asla izin vermeyelim” şeklinde konuştu.

Toplantının kardeşlik ahlakının, kardeşlik hukukunun icaplarını yerine getirme toplantısı olduğunu vurgulayan Başkan Görmez’in zirvenin açılış programında yaptığı konuşmasından önemli satır başları şöyle;

“GAYEMİZ, MARİFET ALIŞ VERİŞİNDE BULUNMAKTIR…”

Bu toplantımızın en önemli gayesi, aramızdaki tearufu, muarefeyi temin etmektir. Buradaki tearüf, sadece tanışmak ve bilişmek değil, marifet alış verişinde bulunmaktır. İslam bizleri kardeş yaptı. Hiç birimizin diğerinden üstün olmadığını bize öğretti. Rengi, dili, ırkı, coğrafyası, serveti, makamı ne olursa olsun her Müslümanın Allah katında eşit olduğunu, tek üstünlük ölçüsünün de takva olduğunu bizlere öğretti. Sevgili Peygamberimiz Müslümanları bir bedenin azalarına benzetti. Herhangi bir organın çektiği acıya bütün organların iştirak edeceğini ifade etti. Komşusu açken tok yatan bir kimsenin; kendisi için istediğini başkası için de istemeyenin kamil bir mümin olamayacağını belirtti.

“İLETİŞİM ÇAĞINDA İLETİŞİMSİZLİK HALİ ANLAŞILABİLİR VE KABUL EDİLEBİLİR BİR DURUM DEĞİLDİR…”

Sadece sahabenin de dâhil olduğu ilk üç nesil döneminde ve Abbasiler devrinde değil, yakın zamanlara, geçen yüzyıla kadar ilişkilerimiz devam etmiştir. İslam hilafetinin temsilcisi Osmanlı Devleti, Asya-Pasifik ilişkilerine ait dikkat çekici örnekler vermiştir. Osmanlılar o devirde yakın ve sıcak ilişkiler tesis edebilmişken bu iletişim çağında bölgelerimiz arasında görülen bilhassa din müesseseleri ve din adamları arasındaki kopukluk ve iletişimsizlik hali anlaşılabilir ve kabul edilebilir bir durum değildir. Biz belki son dönemlerde Ertuğrul Fırkateyni’nin Japonya’ya gönderiliş ve dönüş yolundaki hazin batış hikâyesini biliriz, ancak bölgeyle ilişkiler aslında çok daha derin ve köklüdür. Bugün Tayland’da halen ortak tarih adına hutbeler okunuyorsa, Hindistan’da Türk kurtuluş savaşını desteklemek üzere Muhammed Ali konferans düzenlemişse, Deoband uleması da aynı gaye ile aynı dönemde Cemiyet-i Ulema’yı kurmuşsa, Devlet-i Âliye 16. Yüzyılda Portekizli, 19. Yüzyılda Hollandalı işgalci korsanlara karşı Açe’ye lojistik ve askeri destek sağladıysa,  “biz iletişim ve ulaşım imkânlarının fevkalade geliştiği şu dönemde niçin birbirimizden yeterince haberdar değiliz?” sualini sormak durumundayız.

“FAKİRLİK VE CEHALET İSLAM’IN VARLIĞINA KASTEDEN EN BÜYÜK TEHLİKELERDİR…”

Hollanda’nın Arnhem şehrinde bir askeri müze vardır. Bu müzede Endonezya’nın Hollanda sömürgeciliğine karşı verdiği cihadı ve kurtuluş savaşını desteklemek üzere Osmanlı Devleti’nin gönderdiği irili ufaklı toplar sergilenir ki yerel güçlerin en önemli silahları bunlardır. Geçen yüzyılda kolonyalizm, sömürgecilik ve istiklal savaşları en göze çarpan meydan okumalar olarak tarihteki yerini almışken, bu yüzyılda ulus devletçilik, etnik milliyetçilik, fakirlik ve cehalet Âlem-i İslam’ın varlığına kasteden tehlikeler olarak önümüzde durmaktadır. Ortadoğu ve Kuzey Afrika Müslüman halklarıyla Asya-Pasifik bölgesi Müslümanları bu ortak sorunlar üzerine birlikte eğilmeli ve bilgi ve tecrübe paylaşımında bulunmalıdır.

“BİZLER DAYANIŞMA, YARDIMLAŞMA, İLETİŞİM İÇİNDE OLMALIYIZ…”

Tüm İslam Âlemi ümmet nüfusunun üçte ikisinin bu bölgede yaşadığının farkına varmalı ve her alanda bu coğrafyada yaşayan kardeşlerimizi ümmetin acı ve tatlı her olayına ortak edici bir tutum ve davranış içine girmelidir. Bizler doğuya ve batıya ait olmayan ama doğuyu da batıyı da kuşatan mübarek bir zeytin ağacının yağından elde edilen bir ışıkla insanlığın gecesini aydınlatan evrensel bir kardeşlik şuuruna sahip olmalıyız. Bizler bir vücudun organları ve bir binanın tuğlaları gibi dayanışma, yardımlaşma, her şeyden önce de iletişim içinde olmalıyız.

“BU TOPLANTI, İSLÂM DÜNYASINDA YAŞANMAKTA OLAN SORUNLARI BAŞKA COĞRAFYALARA TAŞIMA TOPLANTISI DEĞİLDİR…”

Bu toplantıyı bu gayelerle gerçekleştiriyoruz. Ancak bu toplantı engin bir tarihe, zengin bir kültüre sahip olan bir topluluğa herhangi bir düşünceyi, herhangi bir ideolojiyi empoze etme toplantısı değildir. Bu toplantı bugün İslâm dünyasında yaşanmakta olan sorunları başka coğrafyalara taşıma toplantısı da değildir. Bu toplantı uzunca bir fetret devrinden sonra yeniden işbirliği imkânlarını konuşma; dini, tarihi ve kültürel ilişkilerimizi yeniden kurma ve geliştirme toplantısıdır. Bu toplantı Asya-Pasifik ülkelerinin kendi aralarında ve Türkiye ile bu ülkeler arasında sahih dini bilgi ve söylem üretimi, din hizmetlerini asrın idrak ve ihtiyaçlarına uygun bir standartta yürütülmesi için tecrübe paylaşımı toplantısıdır. Bu toplantı din eğitimi, din hizmetleri, dini yayınlar alanındaki ihtiyaçlarımızı tespit toplantısıdır.Bu toplantı iyilik ve hayırda yarışma toplantısıdır. Bu toplantı tecrübelerimizi, birikimlerimizi paylaşma toplantısıdır. Bu toplantı kardeşlik ahlakının, kardeşlik hukukunun icaplarını yerine getirme toplantısıdır.

“BİR MEDENİYET, İNSANLIĞA TAKDİM ETTİĞİ HİKMETİ KAYBETTİĞİ ZAMAN BARIŞI DA KAYBEDİYOR…”

Toplantımızın ana konusu “Kesret İçinde Vahdet: Hikmet ve Barış’ı Yeniden Düşünmek” başlığını taşıyor. Bir medeniyet insanlığa takdim ettiği hikmeti kaybettiği zaman barışı da kaybediyor. Barış olmadığı zaman hikmet de yok oluyor.

“ENDÜLÜS VE MAVERAÜNNEHİR MEDENİYETLERİNİN ÇOCUKLARI”

İslâm dini ve İslâm dünyası bugün tarihin en zor süreçlerinden birini geçiriyor. İslâm’ın büyük medeniyet havzalarından bazılarını tarihte kaybettik. Batının aydınlanmasına yol açan Endülüs İslâm Medeniyeti 8 asırlık hükümranlıktan sonra yok oldu. Bugün Kurtuba’dan, Gırnata’dan, Toledo’dan, el-Hamra’dan eser yok. Maveraünnehir’de, Horasan’da Müslümanların kurduğu büyük medeniyet, tarih içinde varlığını sürdüremedi. Merv, Rey, Farab, Buhara, Semerkant, Özgen, Merginan bugün birer ilim ve hikmet merkezi değil. Şimdi o büyük medeniyetin çocukları Orta Asya ülkelerinde İslâm kimliklerini yeniden inşa etmeye çalışıyorlar. Afrika İslâm medeniyeti iki yüzyıldır işgaller, sömürgeler ve fakirliğin pençesinde inim inim inliyor.

“YANLIŞ DİN ANLAYIŞLARI, PASİFİK ASYA’NIN DİNGİN MÜSLÜMANLARINA BULAŞMAMALIDIR…”

İslâm’ın ilk medeniyet havzaları Hicaz, Irak ve Şam diyarı ise son yıllarda şiddetin ve savaşların gölgesinde tahrip edildi. Bugün hala tahrip edilmeye devam ediyor. Anadolu İslâm medeniyetinin önemli bir parçası olan Balkanlar aynı şekilde yeniden ayağa kalkmayı bekliyor. Asya Pasifik Müslümanlarının, Hint Alt Kıtası, Malay ve Pasifik Dünyası Müslümanlarının, bütün bunların farkında olduğu muhakkaktır. Kardeşlerine yardımcı olmak için büyük bir çaba içinde olduğu elbette bilinmektedir. Bunu ancak ilim, hikmet ve marifeti, barış ve merhameti, adalet ve meşvereti yeniden ayağa kaldırarak başarabilir. Bizim dünyalarımızda ortaya çıkan İslâm’ın hakikatini tekeline alan, kendisi gibi inanmayanlarını tekfir eden, ahlak ve hukuk tanımayan kirli savaşları cihat olarak telakki eden yanlış din anlayışları, Pasifik Asya’nın dingin Müslümanlarına bulaşmamalıdır. Bunun için din eğitimini, âlim yetiştirme düzenini, din hizmetlerini ve dinî kaynakları tahkim etmelidir. Bugün İslam’ın evlatlarının kimi uç yorumlara dayalı din anlayışları bir yandan şiddeti, öte yandan İslam korkusunu ve karşıtlığını beslemektedir.

“BUGÜN BÜTÜNLÜĞÜMÜZÜ SAĞLAMANIN GAYRETİ VE ÇABASI İÇİNDE OLMALIYIZ…”

Bugün hem yakın hem uzak dostlar olarak, ümmetin birer parçası olarak birliğimizi, bütünlüğümüzü sağlamanın gayreti ve çabası içinde olmak durumundayız. Sevincimizi, hüznümüzü; darlığımızı, bolluğumuzu, maddi olarak bir arada olamasak da döndüğümüz aynı kıblenin hürmetine, okuduğumuz Kur’an hürmetine paylaşmanın derdinde olmalıyız. Bu paylaşmamızı birer ümmet eri olarak birbirimize karşı sergilediğimiz gibi, henüz Müslüman olmamış, ancak Müslüman olmayı fıtraten bekleyen milyonlarca hatta milyarlarca kardeşlerimize karşı da sergilemenin bir sorumluluk ve bir vecibe olduğunun farkında olmalıyız.

“MALAY DÜNYASI, İSLAM KÜLTÜR VE MEDENİYETİNİN ÖNEMLİ SAÇ AYAKLARINDAN BİRİSİDİR…”

Biliyoruz ki, Malay dünyası İslamlaşma sürecinde tedrici, kendi halinde, sindire sindire İslamlaşmıştır. Bu süreçte özellikle âlimlerin, sufilerin, İslam’ı bir hayat tarzı haline getirmiş tüccarların ve denizcilerin önemli katkıları vardır. Bu insanlar doğuya sefere çıkıp limanlara ayak bastıklarında kısa sürede hürmet ve saygıyla anılır oldular. Bu anlamda, nasıl bizim tarihimizde Mevlana Celaleddin-i Rumilerimiz, Yunus Emrelerimiz varsa İslam kültür ve medeniyetinin önemli saç ayaklarından biri olan Malay Dünyasının da Hamza Fansurileri, Şemseddin Sumatranileri, Abdurrauf es-Singkilileri, Burhaneddin Ulakanları, Yusuf Makassarileri, Wali Songoları, Ahmad al-Fatanileri vardır. Nasıl bizim iklimlerimizde yetişen sufiler Anadolu’da, Avrupa yollarında, Kafkaslarda yol aldıysa, Malay dünyasında da benzerleri yol aldı. Çileli deniz yolculuklarını hiçe sayarak, o adadan bu adaya seve seve gönüllere İslam’ı taşımak için yelken açtılar. Elbette ki, az önce zikrettiğim isimler İslamlaşma ve İslam kültür ve medeniyetinin gelişmesinde emeği geçen yüzlerce, binlerce neferden sadece birkaçıdır. Tarihin erken devirlerinden itibaren etkileşim halinde olan Takımadalar toplumlarını ulvi bir hedefte birleştiren en önemli unsurun İslamiyet olduğunda hiç kuşku yoktur. Nasıl ki, Samudra limanında Allah’ın bahşettiği nimetleri helal yoldan ticaretini yapan Malay, Güceratlı, Bengalli, Koromandelli, Sri Lankalı, Acem, Arap, biraz da Türk tüccarları önemli hizmetlerde bulundularsa denizcilerin birlik ruhu Malaka’da, Riau’da, Cohor’da, Açe’de, Banten’de, Mataram’da, Makassar’da, Ternate’de, Patani’de, Sulu’da, Brunei’de asır be asır varlıklarını sürdürmüştür.

“ATALARIMIZ BATI’DAN DOĞU’YA, ÜMMET OLGUSUNUN CANLANMASINA VESİLE OLDULAR…”

Geçmişte atalarımız Batı’dan Doğu’ya, hem kara yoluyla hem deniz yoluyla ulaşarak ümmet olgusunun yeşermesine, canlanmasına vesile oldular. Bu anlamda, Doğu Afrika-Arabistan sahillerinden Basra Körfezine, Batı Hindistan’a, Sri Lanka’ya, Bengal’e, Patani’ye, Sumatra’ya, Malaya’ya, Cava’ya, Mindanao’ya ve ötelerine ümmet idealiyle ulaşırken; öte yandan karadan Anadolu’dan Orta Asya’dan Kuzey Hindistan’a oradan Bangladeş’e ve de Çin’e ve Japonya’ya kadar ulaşarak yüzyıllarca süren bir etkileşime imkân sağladılar. Bu etkileşim sayesindedir ki, düşüncelerimiz, duygularımız bir olmuş, bütünleşmiş, dünyaya örnek olmuşuz. İlmimizle, kültürümüzle, mimarimizle, ticaretimizle, denizciliğimizle, sanatımızla başka dünyaları kendimize hayran bırakmışız.

“BİRLİĞİMİZİ, BERABERLİĞİMİZİ YENİDEN İNŞA ETMEK”

Bizler yüzyıllar boyunca bu topraklarda sadece İslam birliğini değil, pek çok Hıristiyan ve Yahudi mezhebine ev sahipliği yapmak, kucak açmakla aynı zamanda büyük bir insanlık örneğini sergiledik. Sizler Malay dünyasında az önce verdiğim örneklerde olduğu gibi yüzyıllar boyunca en dinamik ticaret şehirlerinde İslam kültür ve medeniyetini yükseltirken, bölgenin önemli dini yapıları olan Budist, Taoist, Hindu ve diğer din ve inanç mensuplarıyla bir arada barış içerisinde yaşamanın örneğini sergilediniz. Sizlerin de yakinen bildiği gibi, uzunca bir süredir İslam coğrafyası çalkantılı bir dönem yaşıyor. İki yüzyıldır yaşanan travmalar da bizim tarihimiz. Bundan kaçamayız. Bu geçmişle yüzleşmek, bir İslami vecibedir aynı zamanda. Bu yüzleşme, bizi bugün kendi ayaklarımız üzerinde nasıl durabileceğimiz sorusuna cevaplar bulmaya sevk ederken, umulur ki, çocuklarımıza ve torunlarımıza daha sağlıklı toplumlar bırakmamıza da vesile olacaktır. Bu dönemleri atlatabilmemizin yegâne yolu, birliğimizi, beraberliğimizi yeniden inşa etmekten geçiyor. Bunun için kaybettiğimiz değerlerimizi yani, kendimizi yeniden keşfetme sorumluluğumuz kadar, kardeşlerimiz olan diğer Müslümanları da yeniden tanıma çabası içinde olmamız gerekiyor.

“BİZLER BİRLİĞİMİZİ NASIL SAĞLAYABİLECEĞİMİZ KONUSUNDA KAFA YORMALIYIZ…”

Bizler halis niyetle, yıldırıcıların yıldırmasından korkmadan, ürkmeden önce kendi mahallemizde, köyümüzde, kasabamızda, şehrimizde, iş yerimizde, okulumuzda, medresemizde birliği nasıl sağlayabileceğimiz konusunda kafa yormalıyız. Birliğimiz bütünlüğümüz için bizzat çaba göstermeliyiz. Ancak bu şekilde yerelden ulusala, ulusaldan bölgesele ve küresele ulaşacak bir İslam ümmeti vizyonunu hayata geçirebiliriz. Birliğimizin temeli elbette ki tarih boyunca bütün Müslümanların takip ettiği Kur’an ve Sünnet yolu, yani İslâm’ın ana yolu olmalıdır. Bunu destekleyen güçlü tarihsel ve geleneksel yapılarımızı bugüne en güzel, en sağlam bir şekilde nasıl aktarabiliriz, bunun düşüncesi ve çabası içerisinde olmalıyız.

“İSLAM’IN EVRENSEL DEĞERLERİ …”

Asya-Pasifik bölgesinde Müslüman nüfusun çoğunlukta olduğu bölgelerin yanında azınlıkta oldukları yerler de vardır. İslam’ın evrensel değerleri Müslümanların azınlıkta veya çoğunlukta olmalarına bağlı olarak değişmez, ancak öncelikler ve sorumluluklar hiyerarşisi farklılaşabilir. Sistemi Müslümanların kurduğu ülkelerde adalet, şefkat, merhamet, meşveret gibi değerler öne çıkarken, azınlıkta yaşadığımız bölgelerde kardeşlik, dayanışma, temsil, îsâr, sabır gibi değerler öne çıkmalıdır. Özellikle azınlık olarak hayatiyetini devam ettirme mücadelesi veren kardeşlerimizi daha yakından tanımak arzusundayız.

“TÜRKİYE SİZİN EVİNİZDİR. DİYANET İŞLERİ BAŞKANLIĞI OLARAK HER TÜRLÜ YARDIMLAŞMAYA AÇIĞIZ…”

Türkiye sizin evinizdir, siz burada misafir değil, ev sahibisiniz. Diyanet İşleri Başkanlığı ve Türkiye Diyanet Vakfı olarak bütün sivil toplum kuruluşlarımızla kendi hizmet alanlarımızda her türlü yardımlaşmaya açığız. Hangi konularda siz bize yardımcı olabilirsiniz, hangi alanlarda biz size destek olabiliriz, bu toplantıda bütün bunları enine boyuna müzakere etmeliyiz. Üç gün sürecek birlikteliğimizin bizlerin yeniden daha güçlü bir şekilde kaynaşmamıza vesile olacak ilk adımları atmamızı sağlayacağına inancım sonsuzdur. Bu vesileyle binlerce kilometre öteden davetimize icabet edip geldiğiniz için bir kez daha teşekkür ediyorum. İnşallah bu güzelliği Latin Amerika’dan Pasifik’e kadar tüm Müslüman toplumların liderlerini, hocalarını, güzide insanlarının en azından bir bölümünü bir araya getirmenin gayreti ve hizmeti içerisinde olacağımızı belirtmek isterim.

ZİRVEYE 37 ÜLKE KATILDI…

Diyanet İşleri Başkanlığı Dış İlişkiler Genel Müdürlüğünce düzenlenen ve dört gün sürecek zirveye 37 ülkeden 125 üst düzey dini temsilci katıldı.

8 oturum halinde dört gün süresince, ‘Bölgesel Ölçekte Müslümanlar; Sorunlar, Çözüm Önerileri, İşbirliği İmkanları’, ‘Müslüman Dini Kurumlarda Din Eğitimi Hizmetlerine Yönelik Sorunlar, Çözüm Önerileri, İşbirliği İmkanları’, ‘İslam Dünyasında Yeni Düşünce Formları ve Asya Pasifik Ülkeleri Müslüman Milletlerine Olumsuz Etkileri’, ‘Ortak Sorunlar Temelinde Müslüman Dini Azınlıklar ve İslam Dünyasının Geleceği’, ‘Ülke Temsilcileri Genel Sunumu’, ‘İslam Dünyasında Derinleşen Dini Sorunlar; İslam Karşıtlığı ve Kendini Savunma Stratejileri Karşısında Tutarlı ve Yaşanabilir Bir Medeniyet Tasavvuru’ konuları masaya yatırılacak.

Toplantıya, Endonezya, Afganistan, Malezya, Bangladeş ve Sri Lanka Bakan düzeyinde katılırken Türkiye’den Başbakan Yardımcısı Numan Kurtulmuş, İstanbul Valisi Vasip Şahin, İstanbul Büyükşehir Belediye Başkanı Kadir Topbaş ve çok sayıda davetli katıldı.

Zirve, 16 Ekim Cuma günü Diyanet İşleri Başkanı Görmez’in okuyacağı sonuç bildirgesiyle sona erecek.